Raymond Thiry in spin-off Penoza: ‘Ik ben in het echte leven ook geen open boek’ (2024)

Raymond Thiry had er een kwart eeuw theater op zitten en had net zijn eerste Gouden Kalf ontvangen (voor de rol van vader in Oorlogswinter) toen zijn leven radicaal veranderde. Zijn vertolking van huurmoordenaar Luther in de tv-serie Penoza maakte hem opeens een Bekende Nederlander. Nog steeds wordt hij dagelijks op straat nageroepen, onlangs zelfs door de geluidsinstallatie van een tram: „Dag Luther!” Hij ontving inmiddels meerdere geboortekaartjes van mensen die hun baby naar zijn Penoza-personage vernoemden. „Ik krijg er altijd een goed humeur van”, glimlacht Thiry. „De rol an sich was voor mij niet specialer dan andere rollen. Maar de populariteit die het teweeg heeft gebracht, blijft vervreemdend.”

De acteur vertolkte de zwijgzame steunpilaar van maffiabaas Carmen van Walraven in vijf seizoenen en één speelfilm van Penoza. Nu prolongeert hij de rol in spin-off Doodstil, die zowel het verleden als de toekomst van Luther uit de doeken doet. Er was even twijfel, om verschillende redenen. „Ik heb méér gedaan in mijn leven dan Penoza: je loopt toch risico op het Swiebertje-effect. Maar ik denk dat we veel fans heel blij maken met deze nieuwe serie. Tegelijkertijd ben ik geen acteur die financieel de luxe heeft om nee te zeggen als hij een kans krijgt als deze.”

Thiry stond ook inhoudelijk in dubio, omdat het mysterie en de ongenaakbaarheid die aan Luther kleefden juist de kern van het personage vormden. „Mijn vertolking is gebaat bij enige mystiek. Ik was bang dat ikzelf de grip op de rol kwijt zou raken als ik opeens hele lappen tekst zou krijgen”, schetst de acteur. „De schrijvers hebben dat goed opgelost door een tweede verhaalllijn te verzinnen over zijn jonge jaren, toen hij nog wel meer praatte en veel opener was.” De Luther van twintig wordt vertolkt door Martijn Lakemeier. Eerder speelden Thiry en Lakemeier vader en zoon in Oorlogswinter. „Nee, ik heb hem geen Luther-cursus gegeven; we hebben één middagje zitten oefenen op de juiste tongval. Maar verder moest hij zijn versie zelf invullen.”

Luther is een van de vele zwijgzwame, ondoorgrondelijke mannen in het lange, rijke cv van Thiry. „Ik ben geen acteur die zijn personages ter voorbereiding voorziet van een lange levenslijn vol anekdotes en trauma’s”, legt hij uit. „Sommige collega’s kunnen verrotte goed toneelspelen. Maar ik ben iemand die zijn rollen lekker dicht bij zichzelf houdt. Ik ben in het dagelijks leven ook alles behalve een open boek.”

Een opvallende uitzondering vormt Quo vadis, Aida?, die de val van de moslimenclave Srebrenica in 1995 reconstrueert. De lovend ontvangen speelfilm, die half februari in de bioscopen gaat draaien, toont het drama door de ogen van de Nederlandse blauwhelden die zich onmachtig voelen om de deportatie en genocide door het Bosnisch-Servische leger te stoppen. Thiry speelt majoor Rob Franken, de rechterhand van commandant Thom Karremans. „Ik heb zoveel mogelijk over Franken gelezen om mij die rol eigen te maken”, vertelt de acteur. „Maar uiteindelijk liet de rol zich op de set, op een steenworp afstand van Srebrenica zelf, vrij gemakkelijk spelen. Veel lokale vrouwen die figureerden als moslims waren vijftien, twintig toen het drama zich voltrok. We hadden voormalige blauwhelmen binnen handbereik om ons te leren hoe zij zich toentertijd door de belegerde compound bewogen. Ik heb op de set regelmatig in een hoekje zitten wenen om alle ellende die we aan het naspelen waren.”

‘Ik gedij goed in mijn eentje’

De acteur ondervond weinig gevolgen van de coronacrisis het afgelopen jaar. „Ik leef bij de dag, ik heb een tamelijk structuurloos leven. Daardoor kan ik mij snel schikken naar nieuwe situaties. Bovendien ben ik iemand die goed in zijn eentje gedijt; ik vermijd toch premières en feesten waar mensen elkaar om de hals vliegen.” De meeste films en series waarin de acteur speelde, gingen gewoon door. Naast Doodstil speelt hij in Ferry (prequel van Netflixhit Undercover) en de Duits-Oostenrijkse krimi Todesurteil. „Op de set leef je in een soort quarantaine en ik ben de afgelopen maanden bijna dertig keer getest op corona. Maar als we verder op deze manier ons werk kunnen uitoefenen, dan hoor je mij niet klagen.”

Thiry werd dit jaar zestig. „Ik probeer mijzelf soepel te houden met dagelijks vijftig sit-ups, dertig push-ups en tien keer optrekken aan een stang in de badkamer. Dat gaat me nog steeds goed af.” Verder ervaart hij het ouder worden niet als een grote last. „Ik heb net voor het eerst een grootvader gespeeld, met zo’n grote gedistingeerde Sean Connery-baard. Ik keek in de spiegel en zag opeens hele nieuwe dimensies aan mijn eigen gezicht. Het voelt eigenlijk alsof ik pas aan het begin van mijn carrière sta.”

Misdaadserie Doodstil (4 afl van 50 min), zondags op NPO3 en op NPO Start.